آثار طبیعی ملی| National Heritage Site
پدیده ها ی نمونه و نادر گیاهی و جانوری یا اشکال یا مناظر کم نظیر و کیفیات ویزه طبیعی زمین یا درختان کهنسال یادگار تاریخی می باشند که با منظور
داشتن محدوده متناسبی تحت حفاظت قرار می گیرند . به نسبت کوچک، جالب، کم نظیر، استثنایی، غیر متعارف و غیر قابل جایگزین که دارای ارزشهای
حفاظتی، علمی و تاریخی یا طبیعی باشند، با هدف حفظ و حراست به عنوان اثر طبیعی ملی انتخاب می شوند. اقدامات حفاظتی در مورد این پدیده ها، باید
تضمین کننده پایداری بهره برداری غیر مصرفی از آنها در طول زمان باشد.
اثر طبیعی و ملی سوسن چلچراغ :
نام علمی سوسن چلچراغ لیلیوم لدربوری می باشد که گونه گیاهی منحصر بفردی است . روستای داماش یکی از روستاهای بخش عمارلو رودبار می باشد که 2000 متر از سطح دریا ارتفاع دارد این منطقه به لحاظ هوای بسیار مطبوع و خنک و چشمه پرآب داماش ، گل نادر سوسن چلچراغ و مراتع سرسبز پذیرای خیل گردشگران برای تفریح و مطالعات علمی می باشد . این اثر طبیعی ملی در مختصات جغرافیایی ً12.3 َ48 ْ49 طول شرقی و ً45.2 َ45 ْ36 عرض شمالی و با مساحت 6/0 هکتار قرار دارد سوسن چلچراغ گونه ای کمیاب از گیاهان تیره سوسنیان می باشد . این گیاه اولین بار توسط یک دانشمند انگلیسی بنام لدربوری کشف و به دنیا معرفی گردید و از تاریخ 6/5/1355 تحت مدیریت سازمان محیط زیست قرار گرفت . همتای این گیاه در لنکران آذربایجان گزارش شده است . رویشگاه اولیه این گونه گیاهی نادر در هفت نقطه پراکنده و جدا از هم جمعاً در محدوده ای به مساحت3 هکتار شناسایی و نقشه برداری گردیده که متأسفانه در سنوات گذشته بدلیل عدم توجه و عدم انجام اقدامات حفاظتی تمام رویشگاههای این گونه گیاهی به جز یک نقطه بقیه تخریب و از بین رفته است و به جهت حفاظت از آن اقداماتی به شرح ذیل جهت بهبود احیاء و حفظ باقیمانده رویشگاه گیاه مذکور انجام گرفته است :
- محصور نمودن سه هکتار از محدوده رویشگاه گیاه سوسن چلچراغ به منظور توسعه و تکثیر طبیعی در محل
-احداث یک واحد حفاظتی ( کانکس ) در محل رویشگاه اثر طبیعی ملی واقع در روستای داماش و استقرار نیروهای حفاظتی در آن جهت کنترل و حراست از منطقه
-مطالعه بررسی و تحقیق در خصوص تکثیر طبیعی گیاه سوسن چلچراغ در رویشگاه طبیعی و در محدوده محصور شده آن توسط کارشناسان محیط طبیعی اداره کل .
-همکاری با مؤسسات و مراکز تحقیقاتی مختلف در رابطه با بررسی و تحقیق جهت تکثیر و پرورش گیاه سوسن چلچراغ در خارج از رویشگاه طبیعی آن
- همکاری با مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی در خصوص بررسی خواص دارویی گیاه سوسن چلچراغ
-خریداری و تهیه زمین جهت احداث سرمحیط بانی در بخش جیرنده بمنظور حفاظت و حراست مناطق کوهستانی و همچنین اثر طبیعی ملی سوسن چلچراغ در تمام فصول سال .
-نصب تابلوهای راهنما جهت هدایت بازدیدکنندگان و نصب تابلوهائی با مضامین زیست محیطی جهت معرفی اثر طبیعی ملی سوسن چلچراغ در مسیرهای منتهی به منطقه .
اثر طبیعی ملی سرو هرزویل :
این سرو تنومند هزار ساله یکی از کهن ترین یادمان طبیعی و تاریخی استان گیلان واقع در روستای هرزویل در 5 کیلومتری شهر منجیل از توابع شهرستان رودبار می باشد . این اثر طبیعی ملی در مختصات جغرافیایی ً00 َ24 ْ49 طول شرقی و ً00 َ45 ْ36 عرض شمالی قرار دارد . نام علمی این درخت
Cupresouse sempervirence از خانواده Cupreceace می باشد .
این درخت دارای ساقه و انشعابات قائم است . نام آن در نقاط مختلف به سرو شیرازی و سروکاشی
مشهور است . یکی از مشخصات این نوع سرو آن است که در انواع دیگر سرو همیشه شاخه ای افقی و عمود بر محور تنه قرار دارند ولی در این نوع سرو شاخه ها تقریباً موازی محور تنه هستند . طول این درخت 30 متر و محیط آن 40/4 متر می باشد . این درخت به مساحت 06/0 هکتار در سال 20/6/1366 به عنوان اثر طبیعی ملی در سازمان حفاظت محیط زیست به ثبت رسید . عوامل تهدید کننده این درخت : در قسمتهایی از شاخه درخت به علت آسیب دیدگی فتوسنتز به خوبی انجام نمی گیرد اهالی به علت اعتقاداتی که دارند جهت نذورات اقدام به بستن پارچه و کوبیدن سکه و نصب بیرق نموده و حتی برخی افراد ناآگاه جهت نشانه گیری روی درخت اقدام به تیراندازی به این اثر طبیعی ملی باارزش نموده و موجب آسیب رسانی آن می گردند .
اثر طبیعی ملی چشمه دمکش :
این چشمه در مجاورت روستای فکجور در شهرستان رودسر واقع گردیده است . جریان آبی متناوب این چشمه منظره بدیعی می آفریند که بازدید کنندگان بسیاری را به ویژه در فصل تابستان به خود جلب می نماید . تناوب جریان آب چشمه هر 15-20 دقیقه تکرار می شود . در حال حاضر از آب چشمه جهت آبیاری مزارع پایین دست استفاده می گردد.